Giải pháp nhà ở cho người thu nhập thấp

Nhà ở cho người dân nói chung và người thu nhập thấp ở thành thị nói riêng là một bức xúc vô cùng lớn. TPHCM đã có nhiều chính sách ban hành, nhiều doanh nghiệp tham gia nhưng vẫn chưa đáp ứng nhu cầu bức thiết này. Sau đây là một số giải pháp góp phần giải “bài toán” nói trên

Cần chú trọng việc tăng thu cho ngân sách TPHCM bằng việc tính đúng, tính đủ các loại thuế, lệ phí, phí dịch vụ công cộng và các nguồn thu ngoài thuế từ đất đai đô thị. Song song với việc đảm bảo nguồn thu ổn định cho ngân sách đô thị, TP cần phân bổ hợp lý và sử dụng có hiệu quả ngân sách đô thị cho việc tạo quỹ nhà ở cho tầng lớp dân cư có thu nhập thấp.

Tăng cường để đảm bảo luôn có quỹ đất sạch đáp ứng nhu cầu phát triển không ngừng. Một số quốc gia trên thế giới đã áp dụng chính sách dự trữ đất, theo đó, chính phủ dùng tiền ngân sách mua các vùng đất ngoại thành rộng lớn, thực hiện giải phóng mặt bằng rồi cung ứng đất với giá rẻ hơn nhiều so với giá thị trường cho các dự án phát triển nhà ở.

Luật Đất đai của Việt Nam cũng đã tạo cơ sở pháp lý cho chế độ dự trữ đất khi quy định Nhà nước quyết định thu hồi đất và giao cho tổ chức phát triển quỹ đất của Nhà nước bồi thường, giải phóng mặt bằng và trực tiếp quản lý khi chưa có dự án đầu tư.

Tuy nhiên, nếu mỗi đô thị không có chiến lược quy hoạch, khoanh vùng cụ thể cho quỹ đất dự trữ thì khó lòng đảm bảo được quỹ đất sạch phục vụ nhu cầu nhà ở cho người có thu nhập thấp.

Từ năm 2007, chương trình xây nhà cho người có thu nhập trung bình và thấp ở Việt Nam được Liên minh Hợp tác xã (HTX) Việt Nam (VCA) triển khai với dự án “Phát triển HTX nhà ở tại Việt Nam”.

Để mô hình này có thể thực hiện tốt, chúng ta cần học tập kinh nghiệm của các quốc gia đã triển khai hình thức này và tận dụng sự trợ giúp của Liên minh HTX quốc tế (ICA) để xây dựng một hệ thống Luật HTX rõ ràng và đầy đủ.

Quỹ tiết kiệm nhà ở đang được tính đến như một trong những giải pháp ưu việt nhằm tạo ra kênh dẫn vốn hiệu quả, lâu dài cho phát triển nhà ở. Phương thức hoạt động của quỹ là huy động tiền tiết kiệm hàng tháng của những người cần nhà ở cộng với một phần tiền thu được từ đầu tư đất đai đô thị và thị trường BĐS.

Quỹ này dành cho người thu nhập thấp vay để mua nhà và thế chấp bằng chính căn nhà mua được, sau đó người vay trả dần trong nhiều năm. Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở: Đây cũng là một giải pháp giúp người có thu nhập thấp tiếp cận được nguồn tài chính nhà ở.

Hiện nay hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân được điều chỉnh bởi nhiều luật, với 2 luật cơ bản là Luật HTX và Luật Các Tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, do quỹ tín dụng có đặc thù riêng so với các HTX thông thường, vì vậy cần thiết phải ban hành luật riêng cho Quỹ tín dụng nhân dân để phòng ngừa nguy cơ đổ vỡ dây chuyền.

Tiếp tục khuyến khích các hộ gia đình có đất xây chung cư mini. Nghị định 71 của Chính phủ có hiệu lực thi hành từ tháng 8-2010 cho phép hộ gia đình, cá nhân xây dựng nhà ở tại đô thị từ 2 tầng trở lên, tại mỗi tầng có từ 2 căn hộ trở lên, mỗi căn hộ được thiết kế, xây dựng theo kiểu khép kín (có phòng ở riêng, khu bếp riêng, nhà vệ sinh, nhà tắm riêng) thì diện tích sàn xây dựng mỗi căn hộ tối thiểu là 30m2 và phải đáp ứng các quy định về nhà chung cư theo quy định tại Điều 70 của Luật Nhà ở thì được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp sổ hồng đối với từng căn hộ trong nhà ở đó.

Hộ gia đình, cá nhân chỉ được bán, cho thuê các căn hộ này sau khi đã có sổ hồng đối với các căn hộ đó. Khi bán căn hộ, hộ gia đình, cá nhân phải làm thủ tục chuyển quyền sử dụng đất cho người mua theo hình thức đất sử dụng chung. Việc mua bán căn hộ chung cư mini không phải thông qua các sàn giao dịch BĐS.

Căn hộ loại này có giá thành phù hợp với khả năng tài chính của người có thu nhập không cao và trong giai đoạn hiện nay nó góp phần làm tăng nguồn cung và tiết kiệm quỹ đất. Khi cấp phép xây dựng chung cư mini, điều kiện tiên quyết là phải phù hợp với quy hoạch của địa phương, khu vực.

Chung cư mini phải tuân thủ quy hoạch đồng thời phải kết nối cơ sở hạ tầng, kiểm soát chặt chẽ yếu tố an toàn phòng chống cháy nổ… Thực hiện nghiêm túc những quy định về chung cư mini sẽ đảm bảo không phát sinh thêm “ổ chuột” tại các đô thị.

Ngoài các biện pháp nêu trên, để giúp các doanh nghiệp và người có thu nhập thấp tiếp cận với nguồn vốn tín dụng ngân hàng một các dễ dàng, TP cần tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, đặc biệt là các thủ tục liên quan đến việc cấp chứng nhận quyền sử dụng đất ở và nhà ở.

Các ngân hàng cũng cần phải xem xét lại yêu cầu về tài sản bảo đảm trong các giao dịch nhà đất của người có thu nhập thấp để vừa tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người thu nhập thấp tiếp cận được nguồn vốn vay, vừa đảm bảo độ an toàn trong hoạt động tín dụng của ngân hàng.

TS. Nguyễn Thị Bích Loan, Đại học Tôn Đức Thắng